کجا پارک کنم؟
وسط خیابان‌های شهر، دو طرف خیابان پر شده از ماشین‌هایی که به‌صف کناره خیابان را قرق کرده‌اند و شمایید و مشکل پیدا کردن جای پارک برای خودروی شخصی خود.
پارکینگ‌های خصوصی و عمومی گزینه مناسبی برای رفع مشکل هستند، اما اطلاع از این‌که نزدیک شما چه پارکینگ‌هایی وجود دارند و آیا خالی هستند یا نه مساله‌ای است که اکثر مردم در شهرهای شلوغ با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این روزها استفاده از فناوری اطلاعات تا حد زیادی توانسته این مشکل را حل کند. استفاده از راهکاری نوین برای رزرو جای پارک خودرو بهانه‌ای است برای گپ زدن با تیم جوان خلاقی که توانسته به شهروندان برای رفع این مشکل کمک کند.
استارت‌آپی خانوادگی
کسب‌وکارهای نوپا توانسته‌اند بسیاری از مشکلات شهری را حل کرده و راهکارهای عملیاتی جدیدی را طراحی کنند. چند جوان خوش‌ذوق ایرانی با استفاده از فناوری اطلاعات، راهکاری ساده اما کاربردی برای پیدا کردن جای پارک در شهرهای بزرگ طراحی و اجرا کرده‌اند. سعید امینیان، دانشجوی دکترای مدیریت فناوری اطلاعات و بنیانگذار الو پارک می‌گوید: «ما سه برادر هستیم که همه در حوزه فناوری اطلاعات تحصیل کرده‌ایم. هر جا جمع باشیم در مورد فناوری اطلاعات هم صحبت می‌شود. چند وقتی بود به دلیل روحیه کارآفرینی به فکر راه‌اندازی کسب‌وکاری نوپا بودیم. در مورد همه مسائل و مشکلات روزمره صحبت و راهکارهای رفع آن مشکل را بررسی کردیم تا به مشکل نبود جای پارک مناسب رسیدیم. این مشکل برای ما اهمیت بیشتری پیدا کرد و آن را به یک مساله تبدیل و سعی کردیم راه‌حل مناسبی پیدا کنیم. داماد خانواده هم به این جمع اضافه شد و تیم چهار نفره ما راه‌حلی به نام الوپارک را پیشنهاد داد.»
چطور کار می‌کند؟
اگر در مسیر حرکت، مقصد مشخص باشد احتمالا نیاز به جای پارک مناسب برای خودرو حس می‌شود. پلتفرم الو پارک به‌عنوان واسط بین شخص یا مرکزی که می‌تواند جای پارک مناسب ارائه دهد و راننده خودرو عمل می‌کند. در کسب‌وکارهای پلتفرمی دو گروه خدمت‌دهنده و خدمت‌گیرنده به هم متصل می‌شوند. امینیان در مورد خدمت‌گیرندگان که دنبال جای پارک مناسب برای خودروی خود هستند، می‌گوید:«فرض کنید کاربر می‌خواهد در پارکینگی پارک کند. کافی است اپلیکیشن الو پارک را نصب کرده باشد. این اپلیکیشن می‌تواند پارکینگ‌ها را بر اساس نام محله، نام پارکینگ یا نقطه جغرافیایی انتخاب و ساعتی را مشخص کند. سپس هزینه نمایش داده می‌شود و به‌صورت آنلاین امکان پرداخت وجود دارد. درنهایت یک‌کد رزرو برای راننده خودرو صادر می‌شود و با همان کد می‌تواند در پارکینگ پذیرش شود. مشتری هیچ هزینه مازادی پرداخت نمی‌کند. حتی ما در حال حاضر 20 درصد تخفیف به مشتریان می‌دهیم.»
در سمت دیگر خدمت‌دهندگانی هستند که هم می‌توانند مراکزی باشند که جای پارک ارائه می‌دهند و هم افرادی که به هر شکلی امکاناتی برای ارائه جای پارک در اختیار دارند. به‌عنوان مثال شاید افراد ساکن در یک آپارتمان نیز با توافق بتوانند پارکینگ‌های موجود در آپارتمان را اجاره دهند، امینیان در این‌باره می‌گوید: «الوپارک از تهران شروع به فعالیت کرده و در حال حاضر حدود 70 پارکینگ قابل رزرو هستند. فعلا ما با پارکینگ‌های عمومی کار می‌کنیم و به‌مرور به سمت پارکینگ‌های خصوصی مانند منازل شخصی و پارکینگ‌های سازمانی خواهیم رفت. برنامه آتی ما فضای پارک کنار خیابان‌های شهر است که باید تحت نظارت شهرداری و با تائید این نهاد انجام شود.»
به نظر می‌رسد تأمین محل پارک خودرو در مناطقی از شهر با ظرفیت موجود پارکینگ‌های عمومی و خصوصی حل شود، اما در مناطقی که حجم خودرو زیاد است و به‌طور خاص در ساعات اداری شاید پارکینگ‌های موجود ظرفیت مناسب برای پاسخگویی به این حجم درخواست را نداشته باشند و استفاده از ظرفیت‌های دیگر مانند فضاهای موجود خیابان‌ها، پارکینگ‌های خانگی و سازمانی بتواند کمک خوبی برای ساماندهی جای پارک باشد.
نمونه داخلی، نمونه خارجی
اگر به نمونه‌های کسب‌وکارهای نوپای ایرانی در کشورهای دیگر سری بزنیم احتمالا برای هر کسب‌وکار نمونه‌هایی پیدا خواهیم کرد، اما موضوع اصلی پیاده‌سازی مناسب این‌گونه کسب‌وکارها در کشور است، چراکه تفاوت‌های جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی زیادی بین کشورها وجود دارد و شناسایی و مدیریت درست این تفاوت‌ها به موفقیت کسب‌وکارهای نوپا کمک خواهد کرد. امینیان در مورد رقبای داخلی و خارجی الو پارک می‌گوید: «نمونه‌های خارجی JustPark و ParkWhiz هستند که خدمات مشابه ارائه می‌دهند، ولی نمونه داخلی که عملیاتی شده باشد هنوز وجود ندارد. منظور از عملیاتی شدن این است که ما یک پلتفرم هستیم و باید تعدادی پارکینگ داشته باشیم و برای این پارکینگ‌ها مشتری یا همان راننده جذب کنیم. با این تعریف کسی که کار عملیاتی کرده باشد و رایزنی خاصی با پارکینگ‌ها انجام داده باشد، در حال حاضر وجود ندارد. تاکنون فقط الو پارک به‌طور عملیاتی در حال فعالیت است، اما ما می‌دانیم که دوستان دیگری هم در حوزه رزرو جای پارک شروع به فعالیت کرده‌اند و فکرهای خوبی هم در ذهنشان دارند که به‌مرور حتما عملیاتی خواهند کرد.» این مساله همیشه مطرح است که رقیب خوب است یا بد. با توجه به تجربه‌های موجود در کشورهای مختلف و ایران وجود رقیب تا حد زیادی به توسعه و ارائه خدمات بهتر توسط کسب‌وکارها کمک می‌کند. اگر کسب‌وکاری به‌طور انحصاری خدماتی را ارائه دهد سطح خدمات را خود مشخص می‌کند، اما وجود رقیب موجب می‌شود کاربران و خدمت‌گیرندگان خدمات بهتر را انتخاب کنند و رقابتی بین ارائه‌دهندگان خدمت برای بهبود خدمات ایجاد شود که درنتیجه به افزایش کیفیت خدمات منجر می‌شود. به گفته امینیان با توجه به این‌که آنها زودتر شروع کرده‌اند، در حال حاضر نسبت به رقبا جلوتر هستند و پس از رایزنی به مدل‌های همکاری برد-برد با پارکینگ‌ها دست پیدا کرده‌اند، اما رقبا هم می‌توانند با‌سرعت به آنها برسند و خدماتی در سطح آنها یا بهتر ارائه کنند.
حمایت، موجب شکوفایی
به‌طور معمول کسب‌وکارهای نوپا برای رفع مشکلات مردم پا به عرصه می‌گذارند و این موضوع موجب شده حمایت مردم برایشان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. اگر این کسب‌وکارها حمایت شوند در کنار حل مشکلات می‌توانند به رشد و شکوفایی اقتصادی جامعه نیز کمک کنند.
در بسیاری موارد کسب‌وکارهای نوپا موجب استفاده از ظرفیت‌های درآمدزایی خواهند شد. به‌عنوان مثال الو پارک امکان استفاده از پارکینگ‌های خالی سازمان‌ها و منازل مسکونی را به‌عنوان منبع درآمدزایی فراهم کرده است. در کنار مردم، حمایت دولت نیز لازمه کار بسیاری از کسب‌وکارهاست. امینیان می‌گوید: «با توجه به این‌که کسب‌وکار ما مرتبط با جای پارک است، بخش بزرگی از منابع جای پارک به شهرداری‌ها و حمایت آنها منوط است. بعضی از مناطق شهرداری از ما حمایت می‌کنند و حتی مشوق ما هستند که این کسب‌وکار را توسعه دهیم. البته همین مناطق هم به‌طور مستقیم نمی‌توانند حمایت کنند و پارکینگی را در اختیار ما قرار بدهند، چون این کار نیازمند طی‌کردن فرآیند قانونی است که باید طی شود، اما همین‌که در کار ما اخلالی درست نشود، نوعی حمایت است.»
محسن سمسارپور
وسط خیابان‌های شهر، دو طرف خیابان پر شده از ماشین‌هایی که به‌صف کناره خیابان را قرق کرده‌اند و شمایید و مشکل پیدا کردن جای پارک برای خودروی شخصی خود.
پارکینگ‌های خصوصی و عمومی گزینه مناسبی برای رفع مشکل هستند، اما اطلاع از این‌که نزدیک شما چه پارکینگ‌هایی وجود دارند و آیا خالی هستند یا نه مساله‌ای است که اکثر مردم در شهرهای شلوغ با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این روزها استفاده از فناوری اطلاعات تا حد زیادی توانسته این مشکل را حل کند. استفاده از راهکاری نوین برای رزرو جای پارک خودرو بهانه‌ای است برای گپ زدن با تیم جوان خلاقی که توانسته به شهروندان برای رفع این مشکل کمک کند.
استارت‌آپی خانوادگی
کسب‌وکارهای نوپا توانسته‌اند بسیاری از مشکلات شهری را حل کرده و راهکارهای عملیاتی جدیدی را طراحی کنند. چند جوان خوش‌ذوق ایرانی با استفاده از فناوری اطلاعات، راهکاری ساده اما کاربردی برای پیدا کردن جای پارک در شهرهای بزرگ طراحی و اجرا کرده‌اند. سعید امینیان، دانشجوی دکترای مدیریت فناوری اطلاعات و بنیانگذار الو پارک می‌گوید: «ما سه برادر هستیم که همه در حوزه فناوری اطلاعات تحصیل کرده‌ایم. هر جا جمع باشیم در مورد فناوری اطلاعات هم صحبت می‌شود. چند وقتی بود به دلیل روحیه کارآفرینی به فکر راه‌اندازی کسب‌وکاری نوپا بودیم. در مورد همه مسائل و مشکلات روزمره صحبت و راهکارهای رفع آن مشکل را بررسی کردیم تا به مشکل نبود جای پارک مناسب رسیدیم. این مشکل برای ما اهمیت بیشتری پیدا کرد و آن را به یک مساله تبدیل و سعی کردیم راه‌حل مناسبی پیدا کنیم. داماد خانواده هم به این جمع اضافه شد و تیم چهار نفره ما راه‌حلی به نام الوپارک را پیشنهاد داد.»
چطور کار می‌کند؟
اگر در مسیر حرکت، مقصد مشخص باشد احتمالا نیاز به جای پارک مناسب برای خودرو حس می‌شود. پلتفرم الو پارک به‌عنوان واسط بین شخص یا مرکزی که می‌تواند جای پارک مناسب ارائه دهد و راننده خودرو عمل می‌کند. در کسب‌وکارهای پلتفرمی دو گروه خدمت‌دهنده و خدمت‌گیرنده به هم متصل می‌شوند. امینیان در مورد خدمت‌گیرندگان که دنبال جای پارک مناسب برای خودروی خود هستند، می‌گوید:«فرض کنید کاربر می‌خواهد در پارکینگی پارک کند. کافی است اپلیکیشن الو پارک را نصب کرده باشد. این اپلیکیشن می‌تواند پارکینگ‌ها را بر اساس نام محله، نام پارکینگ یا نقطه جغرافیایی انتخاب و ساعتی را مشخص کند. سپس هزینه نمایش داده می‌شود و به‌صورت آنلاین امکان پرداخت وجود دارد. درنهایت یک‌کد رزرو برای راننده خودرو صادر می‌شود و با همان کد می‌تواند در پارکینگ پذیرش شود. مشتری هیچ هزینه مازادی پرداخت نمی‌کند. حتی ما در حال حاضر 20 درصد تخفیف به مشتریان می‌دهیم.»
در سمت دیگر خدمت‌دهندگانی هستند که هم می‌توانند مراکزی باشند که جای پارک ارائه می‌دهند و هم افرادی که به هر شکلی امکاناتی برای ارائه جای پارک در اختیار دارند. به‌عنوان مثال شاید افراد ساکن در یک آپارتمان نیز با توافق بتوانند پارکینگ‌های موجود در آپارتمان را اجاره دهند، امینیان در این‌باره می‌گوید: «الوپارک از تهران شروع به فعالیت کرده و در حال حاضر حدود 70 پارکینگ قابل رزرو هستند. فعلا ما با پارکینگ‌های عمومی کار می‌کنیم و به‌مرور به سمت پارکینگ‌های خصوصی مانند منازل شخصی و پارکینگ‌های سازمانی خواهیم رفت. برنامه آتی ما فضای پارک کنار خیابان‌های شهر است که باید تحت نظارت شهرداری و با تائید این نهاد انجام شود.»
به نظر می‌رسد تأمین محل پارک خودرو در مناطقی از شهر با ظرفیت موجود پارکینگ‌های عمومی و خصوصی حل شود، اما در مناطقی که حجم خودرو زیاد است و به‌طور خاص در ساعات اداری شاید پارکینگ‌های موجود ظرفیت مناسب برای پاسخگویی به این حجم درخواست را نداشته باشند و استفاده از ظرفیت‌های دیگر مانند فضاهای موجود خیابان‌ها، پارکینگ‌های خانگی و سازمانی بتواند کمک خوبی برای ساماندهی جای پارک باشد.
نمونه داخلی، نمونه خارجی
اگر به نمونه‌های کسب‌وکارهای نوپای ایرانی در کشورهای دیگر سری بزنیم احتمالا برای هر کسب‌وکار نمونه‌هایی پیدا خواهیم کرد، اما موضوع اصلی پیاده‌سازی مناسب این‌گونه کسب‌وکارها در کشور است، چراکه تفاوت‌های جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی زیادی بین کشورها وجود دارد و شناسایی و مدیریت درست این تفاوت‌ها به موفقیت کسب‌وکارهای نوپا کمک خواهد کرد. امینیان در مورد رقبای داخلی و خارجی الو پارک می‌گوید: «نمونه‌های خارجی JustPark و ParkWhiz هستند که خدمات مشابه ارائه می‌دهند، ولی نمونه داخلی که عملیاتی شده باشد هنوز وجود ندارد. منظور از عملیاتی شدن این است که ما یک پلتفرم هستیم و باید تعدادی پارکینگ داشته باشیم و برای این پارکینگ‌ها مشتری یا همان راننده جذب کنیم. با این تعریف کسی که کار عملیاتی کرده باشد و رایزنی خاصی با پارکینگ‌ها انجام داده باشد، در حال حاضر وجود ندارد. تاکنون فقط الو پارک به‌طور عملیاتی در حال فعالیت است، اما ما می‌دانیم که دوستان دیگری هم در حوزه رزرو جای پارک شروع به فعالیت کرده‌اند و فکرهای خوبی هم در ذهنشان دارند که به‌مرور حتما عملیاتی خواهند کرد.» این مساله همیشه مطرح است که رقیب خوب است یا بد. با توجه به تجربه‌های موجود در کشورهای مختلف و ایران وجود رقیب تا حد زیادی به توسعه و ارائه خدمات بهتر توسط کسب‌وکارها کمک می‌کند. اگر کسب‌وکاری به‌طور انحصاری خدماتی را ارائه دهد سطح خدمات را خود مشخص می‌کند، اما وجود رقیب موجب می‌شود کاربران و خدمت‌گیرندگان خدمات بهتر را انتخاب کنند و رقابتی بین ارائه‌دهندگان خدمت برای بهبود خدمات ایجاد شود که درنتیجه به افزایش کیفیت خدمات منجر می‌شود. به گفته امینیان با توجه به این‌که آنها زودتر شروع کرده‌اند، در حال حاضر نسبت به رقبا جلوتر هستند و پس از رایزنی به مدل‌های همکاری برد-برد با پارکینگ‌ها دست پیدا کرده‌اند، اما رقبا هم می‌توانند با‌سرعت به آنها برسند و خدماتی در سطح آنها یا بهتر ارائه کنند.
حمایت، موجب شکوفایی
به‌طور معمول کسب‌وکارهای نوپا برای رفع مشکلات مردم پا به عرصه می‌گذارند و این موضوع موجب شده حمایت مردم برایشان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. اگر این کسب‌وکارها حمایت شوند در کنار حل مشکلات می‌توانند به رشد و شکوفایی اقتصادی جامعه نیز کمک کنند.
در بسیاری موارد کسب‌وکارهای نوپا موجب استفاده از ظرفیت‌های درآمدزایی خواهند شد. به‌عنوان مثال الو پارک امکان استفاده از پارکینگ‌های خالی سازمان‌ها و منازل مسکونی را به‌عنوان منبع درآمدزایی فراهم کرده است. در کنار مردم، حمایت دولت نیز لازمه کار بسیاری از کسب‌وکارهاست. امینیان می‌گوید: «با توجه به این‌که کسب‌وکار ما مرتبط با جای پارک است، بخش بزرگی از منابع جای پارک به شهرداری‌ها و حمایت آنها منوط است. بعضی از مناطق شهرداری از ما حمایت می‌کنند و حتی مشوق ما هستند که این کسب‌وکار را توسعه دهیم. البته همین مناطق هم به‌طور مستقیم نمی‌توانند حمایت کنند و پارکینگی را در اختیار ما قرار بدهند، چون این کار نیازمند طی‌کردن فرآیند قانونی است که باید طی شود، اما همین‌که در کار ما اخلالی درست نشود، نوعی حمایت است.»
محسن سمسارپور